Projekt badawczy – zagadnienia
Od 1 lipca 2015 Pałac Wielkich Mistrzów jest przedmiotem projektu badawczego, finansowanego przez Deutschen Forschungsgemeinschaft (DFG), którego celem jest gruntowne przebadanie zarówno historii budowlanej i przemian funkcjonalnych w okresie średniowiecza, jak też ponownego odkrycia i pierwszej restauracji na początku XIX wieku. Projekt jest realizowany na TU w Berlinie, w zakładzie Historii architektury i urbanistyki (prof. dr-inż. Hermann Schlimme), pod kierownictwem prof. dr. Christofera Herrmanna. Celem jest kompleksowa i systematyczna analiza struktury budowlanej Pałacu Wielkich Mistrzów oraz odnoszących się do niego, zachowanych źródeł (Il. 1). W tym celu budowla, która przetrwała do dnia dzisiejszego niemal bez uszczerbku, została poddana gruntownym badaniom, opartym na dokładnej dokumentacji (skaning laserowy 3D, wykaz pomieszczeń) (Il. 2) oraz wspartej badaniami źródłowymi analizie pod kątem historii budowlanej, aby następnie włączyć ją w kontekst europejskich założeń rezydencjonalnych.
Projekt badawczy obejmuje dwa główne zagadnienia:
Zagadnienie 1 dotyczy historii powstania, budowy oraz użytkowania Pałacu w okresie średniowiecza. Obejmuje ono przedział czasowy od 1331 r. (początek budowy pierwszego Pałacu) do 1457 r. (koniec władzy Zakonu w Malborku). W jego ramach przeanalizowane zostały między innymi następujące zagadnienia: założenie rezydencji, historia budowlana w okresie średniowiecza, funkcje pomieszczeń (kancelaria, przestrzeń mieszkalna, wnętrza reprezentacyjne), komfort mieszkalny i innowacje budowlane (izba-apartament, system przejść dla służby), zagadnienie stylu i mistrz budowlany, życie codzienne i uroczystości w rezydencji, odniesienia europejskie.
Zagadnienie 2 dotyczy ponownego odkrycia Malborka pod koniec XVIII wieku (wizyta Friedricha Gilly w 1794 r.) i późniejszej popularyzacji siedziby zakonu niemieckiego przez berlińskich romantyków. Szczególnie interesująca jest podjęta w 1817 r. ‚romantyczna‘ restauracja Zamku Średniego – pierwszy duży projekt konserwatorski w nowoczesnym sensie w Europie Środkowej. Inicjatorem tej restauracji był nadprezydent prowicji Prusy Wschodnie i Prusy Zachodnie, Theodor von Schön (1773-1856), któremu udało się pozyskać do współpracy na rzecz tego przedsięwzięcia licznych znamienitych architektów i badaczy owego czasu (Costenoble, Schinkel, Moller, Büsching etc.). W ramach omawianego zagadnienia podjęte zostaną następujące tematy: Malbork i początek romantyzmu w Prusach; ideologiczne ‚wprzężenie‘ Malborka w służbę pruskiej polityki historycznej; Malbork jako budowla symboliczna w orbicie pruskich reform; restauracja romantyczna (1817-1856) jako pierwszy projekt nowoczesnej ochrony zabytków w Europie Środkowej (teoria zabytku, badania architektoniczne, praktyka konserwatorska).